Het is uitzonderlijk, maar het komt voor: seksuele misdrijven gepleegd door slapende personen. De onderliggende aandoening, bekend als sekssomnia, vormt een bijzonder complex vraagstuk binnen de juridische wereld. Bij deze gevallen rijst de vraag naar de schuld van de dader die seksuele handelingen stelt terwijl hij of zij in een slapende toestand verkeert en dus geen controle heeft over deze handelingen.
Wat is sekssomnia en hoe komen hier misdrijven uit voort?
Sekssomnia, ook slaapseks of somnambulisme genoemd, is een aandoening waarbij iemand seksuele handelingen stelt terwijl die persoon slaapt. De uitingen hiervan variëren sterk: van strelen of knuffelen tot seksueel taalgebruik of masturbatie. In sommige gevallen kan dit zelfs leiden tot volledige seksuele gemeenschap, eventueel gepaard met een orgasme.
Door deze stoornis kan ongewenst seksueel contact met een andere persoon optreden tijdens de slaap. Volgens studies zou ongeveer 15% van de gevallen van sekssomnia juridische implicaties met zich meebrengen, waarbij de daders voornamelijk mannen zijn. Maar wat betekent dit binnen het Belgisch recht? De kwestie is complexer dan op het eerste gezicht lijkt.
De schuldvraag bij seksuele misdrijven in slapende toestand
Het Belgisch strafrecht is gebaseerd op een belangrijk principe: om schuldig te kunnen zijn aan een misdrijf, waaronder seksuele misdrijven, moet de dader bewust hebben gehandeld. Wanneer iemand door een geestesstoornis zijn daden niet kan beheersen, kan men niet strafrechtelijk verantwoordelijk worden gesteld en is er geen sprake van een misdrijf.
In het kader van sekssomnia lijkt de zaak aanvankelijk duidelijk: verkeert men in slapende toestand, dan stelt men de handelingen niet bewust en kan er geen sprake zijn van een misdrijf vanwege gebrek aan controle over het eigen gedrag.
In de rechtspraak bestaat echter een belangrijke uitzondering, bekend als de culpa-in-causaleer. Deze uitzondering wordt doorgaans toegepast om te voorkomen dat sekssomnia als excuus wordt gebruikt om strafvervolging te ontlopen. Het principe stelt dat iemand, zelfs zonder controle over zijn daden, toch schuldig kan worden bevonden als die persoon op de hoogte was van zijn toestand (het lijden aan sekssomnia) en zichzelf bewust in een situatie heeft gebracht die het plegen van het misdrijf mogelijk maakte.
Voorzorgsmaatregelen als sleutel tot juridische bescherming
Neemt men geen voorzorgsmaatregelen, zoals het slapen in aparte kamers of het starten van een medische behandeling, terwijl men weet dat men aan de stoornis lijdt, dan kan de seksuele handeling onder de culpa-in-causaleer vallen. In dat geval is er alsnog sprake van schuld bij de dader.
De culpa-in-causaleer voor de rechter
In de Belgische rechtspraak wordt duidelijk dat sekssomnia een geldige verdediging kan vormen tegen strafrechtelijke vervolging voor seksuele misdrijven, maar dat de diagnose iemand niet automatisch ontslaat van alle verantwoordelijkheid. De voorzienbaarheid van het gedrag speelt hierbij een cruciale rol: kon men voorzien dat de feiten zich zouden voordoen en heeft men niets gedaan om dit te vermijden? Dan kan men toch als ‘schuldig’ worden beschouwd, ook al bevond men zich in slapende toestand. Kon men echter de situatie niet voorzien of vermijden, dan draagt men logischerwijs geen schuld.
Preventieve stappen bij sekssomnia
Het is daarom essentieel om, indien men weet dat men aan sekssomnia lijdt, de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen. Een diagnose is een goede eerste stap, aangezien deze kan leiden tot de juiste behandelingen om de stoornis onder controle te krijgen. Daarnaast zijn gepaste voorzorgsmaatregelen zoals het slapen in aparte ruimten en het informeren van de partner van groot belang om te voorkomen dat men onder de culpa-in-causaleer valt.
Heeft u nood aan bijstand van een gespecialiseerde zedenadvocaat? Contacteer ons dan via info@bannister.be of op 03/369.28.00
