03 dec Nieuwe wetgeving legaliseert tewerkstelling van sekswerkers in België

Vanaf deze maand kunnen sekswerkers in België legaal in loondienst werken, dankzij nieuwe wetgeving die in mei 2023 werd goedgekeurd. Deze wet biedt hun toegang tot sociale zekerheid, pensioenopbouw, vakantiedagen, zwangerschapsverlof en een veilige werkomgeving. Dit volgt op de decriminalisering van sekswerk in 2022.

Voorheen konden sekswerkers alleen als zelfstandige of freelancer werken, zonder de voordelen van een arbeidscontract.

De wet is mede ontstaan door de coronacrisis, toen sekswerkers geen overheidssteun konden krijgen omdat ze niet als werknemers werden erkend. Deze situatie toonde de noodzaak aan van een juridisch kader met sociale bescherming.

Wat verandert er?

Hoewel prostitutie in België niet verboden was, was het organiseren van andermans prostitutie met winstoogmerk (pooierschap) strafbaar. De nieuwe wet maakt hierop een uitzondering, mits aan strikte voorwaarden wordt voldaan. Zelfstandige sekswerkers vallen buiten deze wet en kunnen hun activiteiten blijven uitoefenen zonder arbeidscontract.

De wetgeving erkent de specifieke uitdagingen van sekswerk, zoals de intieme aard en emotionele belasting. Daarom voorziet ze in een speciaal kader dat de rechten en vrijheden van sekswerkers waarborgt, zoals:

• Het recht om een klant of bepaalde seksuele handelingen te weigeren.
• Het recht om op elk moment de activiteit te onderbreken of stop te zetten.
• Het recht om zelf voorwaarden te stellen aan de seksuele handelingen.

Beschermende arbeidsvoorwaarden

Een arbeidsovereenkomst voor sekswerkers moet schriftelijk worden opgesteld en specifieke bepalingen bevatten, waaronder het erkenningsnummer van de werkgever. Sekswerkers kunnen voltijds of deeltijds werken, met contracten voor bepaalde of onbepaalde tijd.

De wet verbiedt echter:

• Het tewerkstellen van minderjarigen of studenten.
• Het gebruik van flexi-jobs of gelegenheidsstatuten.
• Het inzetten van sekswerkers via uitzendbureaus of als thuiswerkers (tenzij aanvullende regelgeving wordt uitgevaardigd).

Strenge erkenningsvoorwaarden voor werkgevers

Alleen erkende werkgevers mogen sekswerkers in dienst nemen. Voor erkenning moeten werkgevers aan deze voorwaarden voldoen:

• Ze moeten rechtspersonen zijn (zoals bv’s of vzw’s), geen natuurlijke personen.
• Hun bestuurders mogen niet veroordeeld zijn voor ernstige strafbare feiten, zoals seksuele uitbuiting of mensenhandel.
• Ze moeten veilige werkomstandigheden garanderen, inclusief alarmknoppen en toegang tot socio-medische diensten.

De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg behandelt de erkenningsaanvragen. Regelmatige inspecties controleren de naleving van de regelgeving.

Sancties en rechten bij misbruik

Werkgevers die niet aan de voorwaarden voldoen, riskeren strafrechtelijke vervolging wegens pooierschap. Bij overtredingen zoals schijnzelfstandigheid of het tewerkstellen van minderjarigen kan hun erkenning worden ingetrokken.

Sekswerkers hebben uitgebreide beschermingsrechten. Ze kunnen seksuele activiteiten weigeren zonder loonverlies, en werkgevers moeten schadevergoeding betalen bij onrechtmatig ontslag binnen zes maanden na het uitoefenen van deze rechten.

Een stap vooruit met kritische vragen

Deze wet vormt een mijlpaal in de erkenning van sekswerk als beroep met sociale bescherming en arbeidsrechten. Toch roept ze ook vragen op.

Een belangrijk aandachtspunt is de anonimiteit en het stigma rond sekswerk. Sekswerkers vrezen dat hun werkgegevens zichtbaar worden in systemen zoals de VDAB of de sociale zekerheid, wat hun toekomstige arbeidskansen kan beperken. De belangenvereniging UTSOPI pleit daarom voor het afschermen van deze gegevens.

De toegang tot legale werkgelegenheid wordt beperkt door het kleine aantal erkende werkgevers. Momenteel voldoen weinig organisaties aan de strenge erkenningseisen, wat de mogelijkheden voor legaal werk beperkt.

Kwetsbare groepen, zoals sekswerkers zonder papieren, vallen buiten de wet. Door de digitalisering van sekswerk hebben veel onzichtbare werkers moeite met het verkrijgen van ondersteuning en legalisering, waardoor ze mogelijk in de informele sector blijven.

Er bestaat ook een risico op toename van informele praktijken. Sekswerkers die het arbeidscontract of de vereisten niet accepteren, kunnen zich gedwongen voelen in de informele sector te blijven. Het verbod op thuiswerk en alternatieve werkvormen beperkt hun flexibiliteit. Bovendien kennen veel sekswerkers de voordelen van een arbeidscontract nog onvoldoende en missen ze ondersteuning bij de overgang naar het nieuwe systeem.

Deze uitdagingen tonen aan dat gerichte maatregelen en ondersteuning nodig zijn om de wet succesvol te implementeren en de beloofde voordelen te realiseren.