29 nov Zorgcentra na Seksueel Geweld: Een fundament voor slachtofferzorg in België
Seksueel geweld is een zwaar en complex probleem dat diepe sporen nalaat bij slachtoffers. België zet sinds enkele jaren een belangrijke stap vooruit in de aanpak van dit maatschappelijke vraagstuk met de oprichting van Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG). Deze centra, met hun unieke multidisciplinaire aanpak, ondersteunen slachtoffers van zedenfeiten op holistische wijze en versterken tegelijk het gerechtelijke onderzoek.
Er zijn inmiddels negen Zorgcentra verspreid over het land waar slachtoffers van seksueel geweld (zoals verkrachting, aantasting van de seksuele integriteit en incest) sneller en effectiever worden geholpen. Wat houden deze centra precies in, voor wie zijn ze bedoeld en waarom zijn ze van cruciaal belang?
Wat zijn de Zorgcentra na Seksueel Geweld?
De Zorgcentra na Seksueel Geweld zijn gespecialiseerde instellingen waar slachtoffers direct na een incident terechtkunnen voor medische, psychologische en juridische hulp. Dit unieke concept verenigt professionals uit verschillende disciplines onder één dak, waardoor slachtoffers niet van dienst naar dienst hoeven te gaan. De focus ligt op acute hulpverlening en herstel, waarbij ook bewijsmateriaal wordt verzameld in een veilige en discrete omgeving.
De centra staan open voor slachtoffers van alle leeftijden en achtergronden, ongeacht of het geweld recent of langer geleden plaatsvond. Ook als iemand niet direct aangifte wil doen bij de politie, kan men gebruikmaken van de diensten van een ZSG.
Wat doen de Zorgcentra na Seksueel Geweld?
De Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG’s) werken volgens een integrale aanpak met vier pijlers. De eerste pijler, medische zorg, biedt slachtoffers directe hulp: behandeling van verwondingen, noodanticonceptie en tests op seksueel overdraagbare aandoeningen. Ook preventieve zorg, zoals hepatitis B-vaccinaties, maakt hier deel van uit. De tweede pijler is psychologische ondersteuning, waarbij gespecialiseerde psychologen slachtoffers begeleiden op korte en lange termijn. Ze richten zich op traumaverwerking en het creëren van een veilige herstelomgeving. De derde pijler, juridische ondersteuning en bewijsgaring, omvat het zorgvuldig verzamelen van forensisch bewijsmateriaal door gespecialiseerde medische professionals. Dit gebeurt met respect voor het recht van het slachtoffer om al dan niet aangifte te doen. Als het slachtoffer later besluit tot juridische stappen, is het verzamelde bewijs direct bruikbaar. De vierde pijler, doorverwijzing en nazorg, zorgt voor ondersteuning op lange termijn. De ZSG’s werken nauw samen met externe zorgpartners voor gespecialiseerde therapie en maatschappelijke begeleiding op maat.
Wie kan terecht bij een ZSG?
De ZSG’s zijn er voor iedereen die slachtoffer is geworden van seksueel geweld, ongeacht leeftijd, geslacht, achtergrond of het moment waarop het incident plaatsvond. Ook familieleden of naasten die ondersteuning zoeken, kunnen bij de centra terecht.
In acute situaties – binnen 72 uur na het incident – kunnen slachtoffers het centrum direct bereiken via een 24/7 beschikbaar telefoonnummer of via doorverwijzing door politie, arts of andere hulpverlener.
Het belang voor slachtoffers
De oprichting van de Zorgcentra betekent een doorbraak in de ondersteuning van slachtoffers van seksueel geweld. Voorheen was de hulpverlening versnipperd, waardoor slachtoffers vaak meerdere stappen moesten doorlopen en telkens opnieuw hun verhaal moesten vertellen, wat extra trauma kon veroorzaken.
De ZSG’s nemen deze drempel weg. Door alle hulp op één plek te bundelen, krijgen slachtoffers sneller en efficiënter de nodige ondersteuning. Ze worden bovendien niet gedwongen om direct te beslissen over aangifte bij de politie. Dit respecteert hun autonomie en geeft ruimte om op eigen tempo stappen te zetten.
Het belang voor justitie en de maatschappij
De ZSG’s vervullen een cruciale rol in het versterken van het gerechtelijke onderzoek. De professionele verzameling van bewijsmateriaal door medische experts vergroot de kans op succesvolle vervolging van daders. Tegelijk wordt het risico op secundaire victimisatie – zoals traumatische ervaringen tijdens verhoor of onderzoek – aanzienlijk verminderd.
Daarnaast dragen de ZSG’s bij aan de maatschappelijke bewustwording rond seksueel geweld. Door slachtoffers centraal te stellen en actief te ondersteunen, zendt België een duidelijke boodschap: seksueel geweld wordt niet getolereerd, en slachtoffers staan er niet alleen voor.
Toekomstperspectief
Hoewel de Zorgcentra al veel slachtoffers hebben geholpen, blijft er ruimte voor groei. Er wordt gewerkt aan verdere uitbreiding om deze essentiële dienstverlening voor meer mensen toegankelijk te maken. Tegelijk wordt geïnvesteerd in opleiding en bewustwording bij politie, medische professionals en justitie om de samenwerking met de centra te optimaliseren.
Een fundamentele verandering in slachtofferzorg
De Zorgcentra na Seksueel Geweld vormen een nieuwe standaard in de ondersteuning van slachtoffers van seksueel geweld in België. Ze bieden niet alleen directe hulp, maar dragen ook bij aan het mogelijk maken van gerechtigheid en het herstel van het maatschappelijk evenwicht.
Met hun multidisciplinaire aanpak zijn de ZSG’s een essentieel instrument in de strijd tegen seksueel geweld en een onmisbare steunpilaar voor slachtoffers en hun naasten.