03 jan Het belang van behandeling van seksuele delinquenten in België: strafrecht, therapie en maatschappelijke reflectie

In België roept de behandeling van seksuele delinquenten regelmatig maatschappelijke discussie op. Recente spraakmakende zaken, zoals die van Benoit D. en Sven Pichal, tonen de complexiteit van strafrechtelijke en therapeutische interventies bij zedendelicten. Het evenwicht tussen straffen, behandelen en maatschappelijke bescherming blijkt telkens een ethische en praktische uitdaging. Hoewel gevangenisstraffen vaak als noodzakelijk worden gezien, toont wetenschappelijk en criminologisch onderzoek aan dat therapie cruciaal is bij het verminderen van recidive.

Deze analyse onderzoekt waarom gespecialiseerde behandeling belangrijk is, hoe die momenteel in België wordt toegepast en welke rol emotie en maatschappelijke perceptie spelen bij het bepalen van een “juiste straf”.

De balans tussen straffen en behandelen

De zaken van Sven Pichal (drie jaar gevangenisstraf met probatie-uitstel en behandeltraject) en Benoit D. (acht jaar gevangenisstraf zonder directe therapie) illustreren het spanningsveld tussen gevangenisstraf en rehabilitatie. Beide betreffen ernstige zedendelicten, maar de opgelegde straffen tonen verschillende benaderingen.

Bij Benoit D., veroordeeld voor verkrachting van twee minderjarigen en het bezit en verspreiden van beelden van seksueel misbruik, oordeelde de rechtbank dat een langdurige gevangenisstraf noodzakelijk was voor maatschappelijke bescherming. De verdediging en experts waarschuwden echter dat hij zonder therapie waarschijnlijk “niet beter uit de gevangenis zal komen“.

Bij Sven Pichal, schuldig bevonden aan het bezit en verspreiden van beelden van seksueel misbruik, koos de rechtbank voor een straf met een sterke therapeutische component. Volgens Child Focus, burgerlijke partij in de zaak, legt deze uitspraak de nadruk op preventie van toekomstig slachtofferschap door behandeling.

Therapie en recidive: een wetenschappelijke basis

Therapie bij seksuele delinquenten richt zich primair op het voorkomen van recidive. Onderzoek toont aan dat behandeling de kans op herhaling aanzienlijk vermindert. Studies, zoals die van Hanson et al. (2002), laten zien dat de recidivekans kan halveren van 20% naar 10% bij bewezen interventies zoals cognitieve gedragstherapie.

Behandelprogramma’s richten zich op het doorbreken van schadelijke gedachtenpatronen, het ontwikkelen van slachtofferempathie en het aanleren van gezonde copingmechanismen. In België start gespecialiseerde therapie vaak pas na vrijlating, omdat gevangenissen meestal niet over de middelen beschikken voor effectieve behandeling. Dit geldt ook voor zaken als die van Benoit D., waar gevangenisstraf wordt opgelegd zonder direct behandelperspectief.

Wim Huys, klinisch psycholoog en coördinator van het Universitair Forensisch Centrum in Antwerpen, benadrukt dat therapie in de gevangenis zich vooral richt op omgang met bedreigingen en de atypische gevangenissituatie. Een klimaat voor diepgaande gedragsverandering ontbreekt meestal.

De rol van emotie en maatschappelijke perceptie

Bij zedendelicten domineren emoties de publieke opinie. De eerste reactie op zaken zoals die van Sven Pichal is vaak woede, versterkt door de ernst van de feiten en de impact op slachtoffers. Deze maatschappelijke verontwaardiging kan een genuanceerde discussie over een “juiste straf” belemmeren.

Zoals een commentaar in De Standaard stelt: “Zodra we de piste van woede en wraak bewandelen, bestaat “genoeg” niet meer. Woede is een begrijpelijke reactie, maar leidt zelden tot constructieve oplossingen“. Therapeuten die werken met zedendelinquenten benadrukken dat het doorbreken van stiltes en het bespreekbaar maken van mechanismen achter seksueel grensoverschrijdend gedrag cruciaal is voor preventie.

Sociale stigmatisering speelt een belangrijke rol. Toen Sven Pichal door een voorbijganger met urine werd besproeid bij het Antwerpse justitiepaleis, werd het maatschappelijke oordeel zichtbaar en hardvochtig geveld, los van de rechtbank. Zulke ontoelaatbare publieke reacties bemoeilijken re-integratie en kunnen de recidivekans paradoxaal verhogen door isolatie en stigmatisering.

De slachtoffers centraal stellen

Bij zedendelicten staat het leed van slachtoffers centraal. Organisaties zoals Child Focus vervullen een cruciale rol in het aankaarten van misbruikgevolgen en het geven van een stem aan vaak anonieme slachtoffers. In de zaak-Pichal benadrukte de rechtbank nadrukkelijk het leed van misbruikslachtoffers, wat volgens experts belangrijk is voor hun herstelproces.

Therapie als maatschappelijke investering

De therapeutische benadering, hoewel omstreden voor sommigen, wordt door experts als noodzakelijk gezien voor recidivepreventie. Hoewel gevangenisstraffen belangrijk blijven als maatschappelijk signaal en bescherming, biedt therapie een essentieel perspectief: het is een investering in het voorkomen van toekomstig slachtofferschap.

Het Belgische systeem moet inzetten op structurele hervorming. Dit betekent meer middelen voor gespecialiseerde therapie in gevangenissen en een betere aansluiting tussen strafuitvoering en re-integratieprogramma’s.

Conclusie

De behandeling van zedendelinquenten in België vraagt om een evenwichtige aanpak. Gevangenisstraf is vaak noodzakelijk als afschrikking en maatschappelijke bescherming, maar zonder behandeling blijven gedragsoorzaken onaangeroerd. Recente zaken, zoals die van Benoit D. en Sven Pichal, tonen de uitdagingen van het Belgische systeem: een gebrek aan gespecialiseerde hulp en een door woede gedomineerde publieke opinie.

Het is aan de wetgever en het strafrechtelijk apparaat om deze balans te herstellen, met een strafbeleid dat recht doet aan de ernst van de feiten én aan de preventie van toekomstig slachtofferschap. Alleen zo kan rechtvaardigheid dienen als fundament voor een veiligere en meer empathische samenleving.

Onze advocate, Manon Cop, werd als zedenadvocaat gevraagd door Het Laatste Nieuws om haar licht te laten schijnen over de mogelijke straf die Sven Pichal boven het hoofd hing. Het artikel kan geraadpleegd worden via volgende link.